7068 sayılı kanunun takdir yetkisinin kullanımı başlıklı 6. maddesi;
(1) Bu Kanun ile disiplin cezası vermeye yetkilendirilen disiplin amirleri veya kurulları, disiplin cezası uygulanması ile ilgili takdir haklarını ölçülü, adaletli ve hakkaniyetli bir şekilde kullanırlar.
(2) Takdir hakkı mutlaka gerekçeli olarak kullanılır.
(3) Takdir hakkı kullanılırken;
a) Disiplinsizliğin işleniş biçimi,
b) Disiplinsizliğin işlendiği zaman ve yer,
c) Disiplinsizliğin hizmete olumsuz etkisinin ağırlığı,
ç) Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı,
d) Disiplinsizlik yapan personelin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığı,
e) Disiplinsizlik yapan personelin daha önceki disiplin durumu,
f) Disiplinsizlik yapan personelin samimi ikrarı ve gösterdiği pişmanlık,
gözönüne alınır.
(4) İtiraz üzerine yetkili makamlar tarafından verilen kararlar hariç olmak üzere, hiçbir idari makam tarafından, disiplin cezası ile ilgili takdir hakkının kaldırılması sonucunu doğuran bir karar verilemez veya uygulama yapılamaz.
şeklinde düzenlenmiştir. Bu düzenleme 7068 sayılı kanunun en önemli düzenlemelerinden biridir. Şöyle ki; 7068 sayılı kanunda kanun koyucunun, bu kanunun uygulayıcılarına bazı alanlarda takdir yetkisi tanıdığı görülmektedir. Takdir yetkisi verilen bazı madde düzenlemeleri şunlardır;
7068 sayılı kanunun 7. maddesinin 2. fıkrası “Kurumda geçmiş hizmetleri sırasında çalışmaları olumlu bulunan ve iyi veya çok iyi derecede değerlendirme puanı alan personel için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulanabilir.”
7068 sayılı kanunun 8. maddesinin 7. fıkrası “Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında, terfileri 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 28/5/1988 tarihli ve 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu, 18/3/1986 tarihli ve 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu ve 10/3/2011 tarihli ve 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu hükümlerine tabi olan personelin;
a) Kısa süreli durdurma cezası verilmesini gerektiren hallerde brüt aylıklarının 1/5’i ila 1/4’ü,
b) Uzun süreli durdurma cezası verilmesini gerektiren hallerde brüt aylıklarının 1/3’ü ila 1/2’si,
kesilir.”
7068 sayılı kanunun ağırlaştırıcı nedenler başlıklı 9. maddesi “
(1) Amirin emrinin yapılmaması fiilinin neticesinde, Devlet ya da kişiler zarara uğratılmış ya da hizmetin gecikmesine ya da durmasına neden olunmuşsa doğan zararın derecesine ya da durumun ağırlığına göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.
(2) Görev yerinden ayrılmak fiili uzun süreli veya görevi aksatacak biçimde olmuşsa ya da Devleti veya kişileri zarara uğratmışsa durumun niteliğine, ağırlığına ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.
(3) Yazılı kağıt, belge ve kayıtlar üzerinde işlenen yasak fiiller Devlet veya kişileri zarara uğratmış ya da hizmetin gecikmesine, durmasına veya aksamasına neden olmuşsa durumun ağırlığına ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası verilebilir.
(4) Nöbet görevine gelmemek veya nöbet talimatına aykırı davranmak fiili Devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmış ise durumun niteliğine ve ağırlığına göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.
(5) Silahla ölüme sebebiyet vermek fiilinin işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası verilebilir.(1)
(6) Silahla dikkatsizlik, tedbirsizlik veya ihmal sonucu yaralamaya sebebiyet vermek fiilinin işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesi ile fiilin konusunun önem ve değerine göre meslekten çıkarma cezası verilebilir.(1)
(7) Meskûn yerlerde silah atmak fiili Devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmış ise durumun niteliğine ve ağırlığına göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.
(8) Görevde uyumak fiili Devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmışsa durumun niteliğine ve ağırlığına göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.
(9) Muhtelif mazeretler ileri sürmek suretiyle tevdi edilen göreve gitmemek fiili hizmetin aksamasına veya kamu zararının oluşmasına neden olmuşsa meslekten çıkarma cezası verilebilir.
(10) Görevin takdir ve yerine getirilmesinde müsamaha veya savsaklama fiili Devleti veya kişileri zarara uğratmış veya hizmetin gecikmesine, durmasına ya da aksamasına neden olmuşsa durumun ağırlığına ve zararın derecesine göre daha ağır cezalardan birisi verilebilir.
(11) Silahla yaralamaya kasten sebebiyet vermek fiilinin işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası verilebilir.
(12) Denetleme ve soruşturma görevlerini savsaklamak fiili hizmetin gecikmesine, durmasına, aksamasına neden olmuş veya Devlet ya da kişileri zarara uğratmışsa durumun ağırlığına yahut zararın derecesine göre, dört ay kısa süreli durdurma cezası uygulanabilir.
(13) Bu Kanunda belirlenmiş ve bir disiplin cezasıyla yaptırıma bağlanmış fiillerin sahil güvenlik personelince yurtdışı liman ziyaretlerinde veya Türk karasuları dışında işlenmesi halinde, uyarma ve kınama cezası gerektiren fiillerde meydana gelen zarar ve tehlikenin ağırlığı da dikkate alınarak aylıktan kesme, kısa veya uzun süreli durdurma cezası; aylıktan kesme, kısa veya uzun süreli durdurma cezası gerektiren fiillerde ise yine meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı dikkate alınarak meslekten çıkarma cezası verilebilir.”
Görüldüğü gibi bu düzenlemelerde kanun koyucu, uygulayıcılara esnek uygulama alanı tanımıştır. Ancak uygulayıcılar tarafından bu takdir yetkileri kullanılırken bu keyfiyetin bazı kriterleri barındırması gerekmektedir. Bu kriterlerden ilki kullanılacak takdir yetkisinin “ölçülü, hakkaniyetli ve adaletli” olmasıdır. Bu kriter “veya” bağlacı ile ayrılmadığından aynı anda bulunması elzemdir.
Kanun koyucu “ölçülü, hakkaniyetli ve adaletli” bir sonuca ulaşılabilmesi için de yine uygulayıcıların “Disiplinsizliğin işleniş biçimini, Disiplinsizliğin işlendiği zamanı ve yeri, Disiplinsizliğin hizmete olumsuz etkisinin ağırlığını, Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığını, Disiplinsizlik yapan personelin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığını, Disiplinsizlik yapan personelin daha önceki disiplin durumunu, Disiplinsizlik yapan personelin samimi ikrarı ve gösterdiği pişmanlığını” göz önünde bulundurulmasını da zorunlu kılmıştır.
7068 sayılı kanunun 7. maddesinin 2. fıkrasındaki “Kurumda geçmiş hizmetleri sırasında çalışmaları olumlu bulunan ve iyi veya çok iyi derecede değerlendirme puanı alan personel için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulanabilir.” düzenlemesi disiplin soruşturması geçiren personelin lehine bir düzenleme olduğundan bütün disiplin soruşturmalarında değerlendirilmesi zorunludur. Bu değerlendirme yapılmadan tamamlanan disiplin soruşturmaları usuli olarak eksiklik barındırmakta olup idare mahkemelerinde açılacak dava sonrasında iptalleri gerecektir.
Disiplin amirleri tarafından 7068 sayılı kanunun 7. maddesinin 2. fıkrası kapsamında yapılacak değerlendirme ve çıkarılan sonuç mutlaka gerekçeli olmalıdır.