7068 SAYILI KANUNDA AĞIRLAŞTIRICI NEDENLER

7068 sayılı kanunun 10. maddesinde sayılan fiiller nedeniyle bir zararın doğması durumunda bunlar için özel olarak disiplin cezaları düzenlenmiştir. Biz şahsen bu maddeyi zarar maddesi olarak adlandırmanın daha uygun olduğunu değerlendirmekteyiz. Şöyle ki; aşağıdaki düzenlemelere bakıldığında tüm fıkralar için ortak olanın disiplin suçu teşkil eden fiilin neticesinde bir zararın meydana gelmesi ihtimalidir. Bu sebeple disiplin suçu teşkil eden bir fiille ilgili zarar meydana gelmişse disiplin soruşturmalarında kanunu uygulayıcıların akıllarına derhal bu düzenlemenin gelmesi gerekmektedir. Bu düzenleme ile kanun koyucu, 7068 sayılı kanunun uygulayıcılarına daha ağır bir yaptırım uygulayabilmeleri için takdir yetkisi tanımıştır. Aşağıda sayılan fiiller bakımından kanunun düzenlediği bu ağırlaştırıcı nedenlerin uygulanabilmesi için bu kanunun “Takdir Hakkının Kullanımı” başlıklı 6. maddesindeki kriterlerin sıkı sıkıya uygulanması gerekmektedir.

7068 sayılı kanunun 10. maddesinde sayılan fiiller şunlardır;

Amirin emrinin yapılmaması fiilinin neticesinde, Devlet ya da kişiler zarara uğratılmış ya da hizmetin gecikmesine ya da durmasına neden olunmuşsa doğan zararın derecesine ya da durumun ağırlığına göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu emre itaatsizliktir. Bu fiil, kanunun madde 8/5.ç.4 düzenlemesine göre Yirmi Dört Ay Uzun Süreli Durdurma cezasına vücut verirken, emre itaatsizlik fiilinde bir de zarar meydana gelmişse bu durumda meslekten çıkarma şeklinde ceza tecziye edilebilecektir. Burada kanun uygulayıcılarına tavsiyemiz kanunun madde 8/5.ç.4 düzenlemesine giren bir suç ile ilgili disiplin soruşturması önlerine geldiğinde bu düzenlemenin de tartışılması, disiplinsizlik fiilinin bu düzenlemeye vücut verip vermediğinin değerlendirilmesi, eğer değerlendirme sonrasında bu düzenlemeye girdiği ile ilgili bir kanaat oluşursa kanun koyucu bu düzenlemeyi emredici nitelikte bir düzenleme şeklinde kanunlaştırmadığından bu düzenlemenin disiplin cezası verilirken neden uygulanmadığını belirtmeleridir. Belirtmemeleri durumunda ise personelin lehine olan bir durum oluştuğundan açılacak idari davada herhangi bir sorun teşkil etmeyecektir. 

Görev yerinden ayrılmak fiili uzun süreli veya görevi aksatacak biçimde olmuşsa ya da Devleti veya kişileri zarara uğratmışsa durumun niteliğine, ağırlığına ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu görev yerinden ayrılmaktır. Bu fiil kanunda iki yerde düzenlenmiştir. Birinci yer madde 8/3.b.6 “Yükümlü bulunduğu devir ve teslim işlemlerini tamamlamadan ya da devir ve teslim işleri tamamlanamadığı takdirde ilgili mevzuatında belirtilen süre dolmadan görev yerinden ayrılmak.” ikincisi ise kanunun madde 8/5.ç.5 “Amirin izni olmaksızın görev yerini terk etmek.” düzenlemeleridir. Bu disiplinsizlikler ilgili bir soruşturmada görev yerinden ayrılmak uzun süreli olmuşsa veya görevi aksatmışsa ya da devleti veya kişileri zarar uğratmışsa ağırlaştırıcı nedenler oluşmuş olmakla birlikte yine takdir yetkisi çerçevesinde öngörülenden daha ağır ceza verilebilecektir. 

Yazılı kağıt, belge ve kayıtlar üzerinde işlenen yasak fiiller Devlet veya kişileri zarara uğratmış ya da hizmetin gecikmesine, durmasına veya aksamasına neden olmuşsa durumun ağırlığına ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası verilebilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçları madde 8/3.b.2’de düzenlenen “Resmi belge veya göreve ilişkin evrakı kaybetmek.” 8/3.b.8’de düzenlene “Görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri görevin sona ermesine ya da kurumca istenmesine rağmen geri vermemek.” ve 8/5.ç.11’de düzenlenen “Göreve ilişkin her türlü yazılı kağıt, belge, mikrofilm aslı veya kopyalarını kasıtlı olarak yok etmek, ortadan kaldırmak ya da belge niteliği taşıyan bilgisayar programlarını, dosyalarını, verilerini hukuka aykırı olarak ele geçirmek, başkasına zarar vermek üzere kullanmak, tahrip etmek, değiştirmek, silmek, sistemin işlemesine engel olmak ya da yanlış biçimde işlemesini sağlamak.” disiplinsizlikleridir. Bunlar normalde meslekten çıkarma cezasını gerektirmeyen fiiller olmasına rağmen devlet veya kişileri zarara uğratmış ya da hizmetin gecikmesine, durmasına veya aksamasına neden olmuşsa meslekten çıkarma cezası verilebilecektir. Yazılı kağıt, belge ve kayıtlar üzerindeki işlenen yasak fiiller zaten meslekten çıkarmayı gerektirdiğinden onun ayrıca bu madde kapsamında işlem yapılmasına gerek olmayacaktır. 

Nöbet görevine gelmemek veya nöbet talimatına aykırı davranmak fiili Devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmış ise durumun niteliğine ve ağırlığına göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu madde 8/3.a.6’da düzenlenen “Nöbet görevine gelmemek veya nöbet ya da nokta görevinde mevzuatla ve/veya talimatlarla belirlenen kurallara aykırı hareket etmek.” disiplinsizliği iken ve bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmış ise bu disiplinsizlik için meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Silahla ölüme sebebiyet vermek fiilinin işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası verilebilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu madde 8/5.ç.1’de düzenlenen “Silahla dikkatsizlik, tedbirsizlik veya ihmal sonucu ölüme sebebiyet vermek ya da bu fiilin başkaları tarafından işlenmesine neden olmak.” disiplinsizliği iken ve bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen bu disiplinsizliğin sonucunda bir zarar meydana gelmişse bu disiplinsizlik için meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Silahla dikkatsizlik, tedbirsizlik veya ihmal sonucu yaralamaya sebebiyet vermek fiilinin işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesi ile fiilin konusunun önem ve değerine göre meslekten çıkarma cezası verilebilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu madde 8/4.c.3’te düzenlenen “Silahla dikkatsizlik, tedbirsizlik veya ihmal sonucu yaralamaya sebebiyet vermek, kendisini yaralamak ya da bu fiillerin başkaları tarafından işlenmesine neden olmak.” disiplinsizliği iken ve bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen bu disiplinsizliğin sonucunda bir zarar meydana gelmişse bu disiplinsizlik işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesi ile fiilin konusunun önem ve değerine göre meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Meskûn yerlerde silah atmak fiili Devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmış ise durumun niteliğine ve ağırlığına göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu madde 8/5.ç.3’te düzenlenen “Meskûn yerlerde, binalarda, herkesin dolaşıp gezebileceği veya oturabileceği yerlerde silah atmak.” disiplinsizliği iken ve bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen bu disiplinsizlik devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmış ise meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Görevde uyumak fiili Devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmışsa durumun niteliğine ve ağırlığına göre meslekten çıkarma cezası uygulanabilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu madde 8/5.b.3’te düzenlenen “Görev sırasında herhangi bir şekilde uyumak veya uyuklamak.” disiplinsizliği iken ve bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen bu disiplinsizlik devlet veya kişilerin zarara uğramasına yol açmış ise meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Muhtelif mazeretler ileri sürmek suretiyle tevdi edilen göreve gitmemek fiili hizmetin aksamasına veya kamu zararının oluşmasına neden olmuşsa meslekten çıkarma cezası verilebilir.

  • Normalde burada 7068 sayılı kanunda doğrudan “Muhtelif mazeretler ileri sürmek suretiyle tevdi edilen göreve gitmemek” şeklinde bir disiplinsizlik düzenlenmemiştir. Ancak buna en yakın disiplinsizlik düzenlenen disiplin suçu madde 8/4.b.7’de düzenlenen “Bir görevin kendisine tevdi edildiğini öğrendikten sonra mazeretler ileri sürmek suretiyle göreve başlamayı geciktirmek.” disiplinsizliğidir. Burada kıyas yapılamaz ancak uygun olduğu ölçüde uygulunabilir. Böyle olsa dahi normalde bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen bu disiplinsizlik hizmetin aksamasına veya kamu zararının oluşmasına neden olmuşsa meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Görevin takdir ve yerine getirilmesinde müsamaha veya savsaklama fiili Devleti veya kişileri zarara uğratmış veya hizmetin gecikmesine, durmasına ya da aksamasına neden olmuşsa durumun ağırlığına ve zararın derecesine göre daha ağır cezalardan birisi verilebilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu madde 8/2.i’de düzenlenen “Bu fıkrada disiplinsizlik olarak saptanan eylem, işlem, tutum ve davranışlar dışında herhangi bir biçimde görevin takdir ve yerine getirilmesinde müsamaha ve savsaklama göstermek” disiplinsizliği iken ve bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen bu disiplinsizlik devleti veya kişileri zarara uğratmış veya hizmetin gecikmesine, durmasına ya da aksamasına neden olmuşsa meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Silahla yaralamaya kasten sebebiyet vermek fiilinin işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası verilebilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu madde 8/5.ç.2’de düzenlenen “Silahla yaralama suçunu kasten işlemek. disiplinsizliği iken ve bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen bu disiplinsizlik fiilinin işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Denetleme ve soruşturma görevlerini savsaklamak fiili hizmetin gecikmesine, durmasına, aksamasına neden olmuş veya Devlet ya da kişileri zarara uğratmışsa durumun ağırlığına yahut zararın derecesine göre, dört ay kısa süreli durdurma cezası uygulanabilir.

  • Normalde burada düzenlenen disiplin suçu madde 8/3.c.5’de düzenlenen “Denetleme ve soruşturmaları uzatmak, denetleme raporları ve soruşturma raporlarını süresinde ilgili yerlere vermemek veya göndermemek ya da kabul edilebilir bir neden olmadan soruşturmayı eksik bırakmak.” disiplinsizliği iken ve bu disiplinsizlik meslekten çıkarmayı gerektirmemesine rağmen bu disiplinsizlik fiilinin işleniş şekli, durumun ağırlığı ya da zararın derecesine göre meslekten çıkarma cezası verilebilecektir.

Bu Kanunda belirlenmiş ve bir disiplin cezasıyla yaptırıma bağlanmış fiillerin sahil güvenlik personelince yurtdışı liman ziyaretlerinde veya Türk karasuları dışında işlenmesi halinde, uyarma ve kınama cezası gerektiren fiillerde meydana gelen zarar ve tehlikenin ağırlığı da dikkate alınarak aylıktan kesme, kısa veya uzun süreli durdurma cezası; aylıktan kesme, kısa veya uzun süreli durdurma cezası gerektiren fiillerde ise yine meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı dikkate alınarak meslekten çıkarma cezası verilebilir.

  • Şimdiye kadar yukarıda sayılan maddeler belli başlı disiplinsizlikleri kapsarken sahil güvenlik personeli için daha özel bir düzenleme yapılarak bu kanunda düzenlenen disiplin suç ve cezalarının yurtdışı liman ziyaretlerinde veya Türk karasuları dışında işlenmesi halinde bir zarar meydana gelmişse bir üst cezaların uygulanabilirliğine ilişkin disiplinsizleri ayırmadan bir bütün halinde düzenleme yapmıştır. Buna göre örneğin bu kanuna göre disiplinsizliğin cezası normalde uyarma ve kınama cezası ise ancak zarar meydana gelmişse aylıktan kesme, kısa veya uzun süreli durdurma cezası verilebilecektir. Bu durum aylıktan kesme, kısa veya uzun süreli durdurma cezası gerektiren fiillerde ise meslekten çıkarma şeklinde uygulanabilecektir.